Tegoroczną zwyciężczynią Pokojowej Nagrody Nobla została Narges Mohammadi, która aktywnie działa na rzecz praw człowieka w Iranie. Kraj ten znany jest z rygorystycznych ograniczeń w zakresie praw obywatelskich, co uderza przede wszystkim w kobiety ich prawa i wolność.  Pokojowe demonstracje są brutalnie pacyfikowane, co doprowadziło do śmierci setek osób i stanowi wyraźne naruszenie podstawowych zasad zapisanych w prawie międzynarodowym. O sytuacji społecznej w Iranie opowiada dokument „Iran, kobiety na wygnaniu” oraz reportaże analizujące wydarzenia po śmierci Mahsy Amini, aresztowanej za „niewłaściwe noszenie hidżabu”, które można zobaczyć bezpłatnie na platformie streamingowej ARTE.tv.

Iran pozostaje regularnie w fali krytyki za notoryczne łamanie praw człowieka. Obowiązujące tam przepisy opierają się na prawach szariatu. W październiku Parlament Europejski pośmiertnie uhonorował kurdyjską Irankę Jinę Mahsę Amini oraz ruch Kobiety, Życie, Wolnośc powstały po jej śmierci Nagrodą im. Sacharowa. Jest ona przyznawana za wolność od 1988 roku osobistościom lub organizacjom, które bronią praw człowieka i wolności słowa. - Te odważne kobiety, mężczyźni i młodzi ludzie zainspirowali świat swoją walką o równość, wolność i godność – napisała Roberta Metsola, przewodnicząca Parlamentu Europejskiego na platformie X. Władze Iranu oskarża się o tłumienie wolności słowa, ponieważ rząd posługuje się cenzurą i ucisza wszelkie głosy sprzeciwu. Próby zrzeszanie się czy organizacja demonstracji są surowo zakazane. Mniejszości religijne i społeczne na co dzień doświadczają prześladowania oraz dyskryminacji. Iran to jeden z krajów o najwyższym wskaźniku wykonywania kary śmierci na całym świecie. Stosowana jest ona za różne przewinienia, w tym za uważaną przez rząd za przestępstwo działalność opozycyjną. Szczególnie trudna sytuacja dotyczy irańskich kobiet, o czym opowiada dokument ARTE.tv dostępny pod linkiem: https://www.arte.tv/pl/videos/107194-084-A/re-iran-kobiety-na-wygnaniu/.

Kobiety w Iranie są narażone na przemoc, podlegają szczególnie surowym prawom, a ich życie niewiele znaczy. Niezwykle restrykcyjne przepisy dotyczące zasłaniania włosów dają policji pretekst do prześladowań kobiet w imieniu chronienia moralności publicznej. Bardzo często nie mają one dostępu do odpowiedniej edukacji oraz są wykluczane z wykonywania wielu zawodów, nie mogą też piastować niektórych stanowisk publicznych. Ogranicza im się dostęp do ochrony zdrowia, w szczególności związany ze świadomym planowaniem rodziny. Już jako młode dziewczyny, niemal dzieci, zmuszane są do udziału w zaaranżowanych małżeństwach, a co z tym idzie często narażone na przemoc seksualną i gwałty małżeńskie. Sytuacja ta jest przedmiotem wielu kontrowersji i prowadzi do protestów oraz sprzeciwu społeczności międzynarodowej.

Sadaf Khadem, jedna z bohaterek dokumentu ARTE.tv to bokserka, która po zawodach we Francji została zmuszona do pozostania na obczyźnie już na zawsze. W odpowiednim momencie została ostrzeżona o próbie aresztowania ze strony irańskich władz. W jej ojczyźnie kobieta nie może brać udziału w zawodach bokserskich. To był pierwszy raz, gdy Iranka walczyła w ringu. Z tego powodu nie wróciła do kraju i pozostała we Francji, gdzie przyznano jej azyl. W jednym momencie straciła wszystko, co miała i musiała zacząć budować swoje życie od nowa. Miliony Irańczyków zostało zmuszonych do życia poza ojczyzną wbrew swojej woli.

- Ciągle zastanawiam się, co mogłabym zrobić. Czułam się bardzo bezradna. Chciałabym być w Iranie i walczyć na ulicach razem z moimi ludźmi. Jednak w obecnej sytuacji możemy być ich głosem i pomóc im odzyskać wolność. Wszyscy są niej naprawdę spragnieni i chcieliby wrócić do swojej ojczyzny, zwłaszcza, że tam są ich rodziny. Właśnie to marzenie o wolności jednoczy nas tutaj wszystkich - mówi Anahita główna bohaterka dokumentu ARTE.tv oraz organizatorka zeszłorocznej demonstracji w sprawie irańskiego reżimu w Berlinie. W wydarzeniu wzięło udział 80 tysięcy osób, jednak Irańczycy nie mieli okazji dowiedzieć się o tym, ponieważ rząd zablokował swoim obywatelom dostęp do Internetu. Na całym świecie odbywają się protesty oraz akcje mające na celu okazanie wsparcia i walkę z sytuacją, z jaką muszą się mierzyć obywatele Iranu. Bohaterki dokumentu ARTE.tv opowiadają nie tylko swoje indywidualne historie, ale przede wszystkim pokazują realia życia kobiet w tym kraju oraz ich sposób na walkę i sprzeciw wobec działań irańskiego rządu. 

INNE CIEKAWE PROGRAMY O IRANIE

Wściekłość irańskich kobiet

16 września 2022 r. śmierć młodej Iranki Mahsy Amini, aresztowanej za „niewłaściwe noszenie hidżabu”, wywołała rewolucję tamtejszych kobiet. Rok później spotykamy się z młodymi kobietami, które chcą wyrazić siebie i okazać swój bunt poprzez muzykę i sztukę.

Link do programu: https://www.arte.tv/pl/videos/112352-021-A/tracks-east/

Iran: eskalacja protestów

W Iranie śmierć młodej Mashy Amini – aresztowanej przez policję moralną pod zarzutem „nieodpowiednie noszenie chusty” i pobitej na śmierć – wywołała bezprecedensowy wybuch gniewu w kraju ajatollahów. Tragedia ta daje nam możliwość analizy sytuacji wewnętrznej i geopolitycznej kraju, a także podsumowania programu jądrowego Iranu. 

Link do programu: https://www.arte.tv/pl/videos/110291-006-A/na-rewersie-mapy/ 

Młode Iranki walczą z reżimem

Licealistki bez okrytych głów pokazują „faka” najważniejszym krajowym politykom: oto jeden z najważniejszych obrazów nowej rewolucji irańskiej. Zdjęcie to zostało zrobione dwa tygodnie po śmierci Mahsy Amini i natychmiast rozpętało debatę w mediach społecznościowych. ARTE.tv analizuje to wydarzenie z bliska, by zrozumieć potęgę tego banalnego już gestu w patriarchalnym Iranie. 

 Link do programu: https://www.arte.tv/pl/videos/110342-027-A/historia-w-obiektywie/

W sercu irańskiej rewolucji

W 1979 roku fotograf Reza Deghati i jego brat Manoocher sfotografowali irańską rewolucję. Dla ARTE wyszukali i skomentowali 40 zdjęć zrobionych we wczesnych latach młodej rewolucji. Ich kraj przeżywał wtedy historyczne chwile. Radykalny islam przejmował władzę i świat już miał nigdy nie być taki sam. 

Link do programu: https://www.arte.tv/pl/videos/RC-017369/w-sercu-iranskiej-rewolucji/